Nhà thiết kế Apple: Steve Jobs ghét ý tưởng về chuột máy tính có nhiều
nút
Từ thiết kế không cần nút cho đến khả năng điều khiển cảm ứng đa điểm, từ công nghệ không dây cho đến hệ thống laser, những chú chuột máy tính của Apple đã liên tục được thay đổi trong mấy chục năm qua. Kéo theo đó cũng là sự thay đổi trong cách mà chúng ta tương tác với máy Mac. Mới đây trang Cult of Mac đã có dịp nói chuyện với Abraham Farag, cựu kĩ sư trưởng nhóm thiết kế sản phẩm tại Apple, để cho chúng ta biết thêm thông tin về những thay đổi đã diễn ra với các dòng chuột của Apple kể từ năm 2000 đến nay.
Kể từ khi gia nhập Apple vào tháng 3/1999, Farag cho biết rằng anh đã làm việc với nhiều dự án chuột khác nhau trong suốt những năm 2000. Một trong những dự án đầu tiên mà anh tham gia là nhằm thiết kế nên một sản phẩm có thể thay thế cho chú chuột hình tròn (gọi là "hockey puck mouse" vì nó giống với quả bóng dùng trong môn khúc côn cầu) được bán kèm theo chiếc iMac đời đầu.
"Mọi chuyện bắt đầu với một model mà chúng tôi không có thời gian để hoàn thành", anh nói. "Chúng tôi đã làm ra 6 mẫu khác nhau để trình lên Steve Jobs. Tất cả đều được hoàn thiện một cách trọn vẹn với tất cả những được cắt để lắp nút vào, ngoài ra còn có nhiều thành phần bằng nhựa và màu sắc thì rất ổn." Thế nhưng vào phút chót, nhóm thiết kế quyết định tạo ra một model trông giống với con chuột Topolino (có thể xem là thế hệ trước của hockey puck mouse). Vấn đề đó là model này không được hoàn thiện và nhóm không có thời gian để vẽ ra các nút trên chuột. "Nó nhìn như một giọt nước màu xám. Chúng tôi còn đặt nó vào trong một cái hộp để không ai thấy nó nữa".
Thế nhưng phản ứng của Steve Jobs lại hoàn toàn bất ngờ. Farag nhớ lại: "Steve nhìn vào một hàng các mẫu mã và đi thẳng đến model chưa được hoàn thiện này. Steve nói 'Các anh là thiên tài. Chúng ta không cần có một nút nào cả'. Thế là mọi người nó 'Đúng đấy Steve. Không một nút nào hết'". Buổi meeting chỉ ngắn gọn như thế và dường như đã kết thúc. Sau đó, Farag cùng các cộng sự Bart Andre, Brian Huppi bước ra ngoài và nói với nhau "Làm cách nào chúng ta làm được như thế?". Và bởi vì mẫu mã chưa hoàn chỉnh đó mà nhóm thiết kế sản phẩm của Apple phải sáng tạo ra cách làm một con chuột không có nút.
Nhưng cuối cùng thì nhóm cũng đã làm được, và con chuột không có nút đầu tiên với tên gọi Apple Pro Mouse đã bắt đầu được bán vào năm 2000. Đây không chỉ là con chuột đầu tiên không được trang bị nút vật lý mà nó còn là con chuột đầu tiên của Apple dùng đèn LED thay cho viên bi định vị. Farag nói: "như những gì tôi được biết thì chúng tôi là công ty điện tử tiêu dùng đầu tiên làm điều này. Cũng đã có nhiều dự án nghiên cứu về nó (chuột không nút dùng đèn LED) nhưng chúng tôi là công ty đầu tiên cho ra một sản phẩm thực thụ".
Chú chuột Apple Pro Mouse đã làm tốt nhiệm vụ của mình và nhận được lời khen từ khách hàng, nhưng nhóm thiết kế vẫn chưa hài lòng và muốn đẩy ý tưởng này đi xa hơn. Cụ thể hơn, họ muốn chạy một bước từ chuột không nút lên thành chuột có nhiều nút. Việc làm cho một sản phẩm như thế trông đẹp và hấp dẫn thật sự là một vấn đề khó. Nhưng việc thuyết phục Steve Jobs chấp nhận ý tưởng này thậm chí còn khó hơn. Steve hỏi: "Làm thế quái nào các bạn làm việc với dự án này?". Farag nói Steve Jobs tin chắc rằng "nếu bạn làm giao diện người dùng đủ tốt, bạn có thể làm mọi thứ chỉ với một nút duy nhất trên con chuột. Những năm 2000 cũng có một ít người ở Apple đồng ý với ý tưởng chuột nhiều nút. Nhưng thuyết phục Steve Jobs đi theo hướng này giống như là một cuộc chiến vậy. Nó không chỉ là việc đưa cho ông ấy những nguyên mẫu mà ông thích, mà còn phải thuyết phục rằng giao diện của phần mềm như thế nào thì sẽ giúp chuột nhiều nút trở nên hữu ích".
Dự án này thật chất đã làm "thảm họa" ngay từ những buổi đầu. Farag nhớ có lần ông đã có một cuộc họp với Jony Ive, trưởng bộ phận thiết kế của toàn bộ Apple. Ở cuộc họp đó nhóm của Farag không mời Steve Jobs, "không phải vì ông ấy không được phép - ông có thể đi đến bất kì chỗ nào trong công ty - chỉ là vì chúng tôi chưa muốn tìm đến ông. Chúng tôi đang xem xét những nguyên mẫu để xem ý tưởng về chuột nhiều nút sẽ được triển khai như thế nào. Chúng tôi đã đi được một chặng đường khá dài vào thời điểm đó - nhóm có những phần cứng hoạt động được, thậm chí đã thử nghiệm với người dùng - và tất cả mọi thứ được bày trên bàn".
Thế rồi bỗng nhiên Steve Jobs đi ngang qua (lúc đó ông mới vừa dự một cuộc họp khác xong). Và khi thấy những nguyên mẫu được bày ra, ông bước vào cùng dự họp luôn. Ông nói ngay "Vì sao các anh lại muốn làm việc với dự án này?", Farag kể. "Rồi một khoảng im lặng bao trùm cả phòng. Không ai dám đứng lên để trả lời cả. Cuối cùng tôi mới nói 'À, ý tưởng này là do bên marketing đòi hỏi. Đó là con chuột có nhiều nút. Nó đã được chấp thuận thông qua các quy trình của Apple, thế nên chúng tôi bắt đầu làm việc với nó'".
Ngay lúc ấy, Jobs nhìn chằm chằm vào Farag. "Tôi là marketing. Đây là nhóm marketing có một người. Và chúng ta sẽ không làm tiếp sản phẩm đó". Chỉ như thế rồi ông bỏ đi. "Dự án bị chấm dứt ngay tại đó, một cách bất ngờ. Bạn không thể rời khỏi phòng và tiếp tục làm nó với hi vọng rằng bạn sẽ được giữ lại làm việc". Trong cả năm sau đó, không còn ai nói về chuột nhiều phím nữa. Nhưng rồi mọi người cũng lại bàn về điều này, và bắt đầu cố gắng thuyết phục Jobs một lần nữa.
"Với danh tiếng của Steve - và cũng là danh tiếng của Apple - từ tận đáy lòng ông không muốn bước ra sân khâu với một sản phẩm 'tôi-cũng-như-thế', mà đó phải là một bước nhảy vọt so với bất kì công nghệ nào đang có ở thời điểm hiện tại", Farag nói. Farag nghĩ rằng Steve Jobs quyết định dùng chuột với một nút nhằm mục đích ép buộc nhóm thiết kế giao diện tạo ra một thứ gì đó đơn giản nhất có thể. "Điều làm ông đổi ý định đó là ông nghĩ đã tới lúc người dùng chấp nhận xài một giao diện có menu ngữ cảnh (menu chuột phải) và nhiều nút khác nhau để làm những việc khác nhau. Và mặc dù ông đồng ý với điều đó, ông sẽ không chấp nhận chuyện con chuột của mình trông giống những người khác".
Một trong những sự sáng tạo giúp thay đổi suy nghĩ của Steve Jobs đó là ý tưởng về cảm biến điện dung tích hợp trong thân chuột giúp năng giả lập tính năng của nhiều nút khác nhau. Sau đó Steve Jobs cũng đã có lần thảo luận về nút ảo trên iPhone có chức năng thay đổi tùy vào ứng dụng đang chạy. Với chuột nhiều nút, người dùng trung và cao cấp có thể cấu hình tùy mục đích của mình, trong khi trẻ con và những người dùng mới sẽ không cảm thấy rối bởi con chuột vẫn trông giống như những gì họ từng biết.
Farag rời Apple vào năm 2005. Và vài năm sau đó Apple tiếp tục tạo ra con chuột Magic Mouse với cả một bề mặt cảm ứng nhưng vẫn có nút ẩn bên dưới. Đây là một sự tiếp nối cho ý tưởng mà Farag đã từng nghĩ đến. Trên con chuột Might Mouse có một viên bi lăn, nhưng theo thời gian thì viên bi này bị dính bụi và rất khó để lau chùi. Giải pháp thay thế nó bằng tính năng cảm ứng là vô cùng phù hợp, lại giúp chuột thực hiện được những gì màn hình iPhone hay Trackpad trên MacBook Pro có thể làm. Và như thế việc sáng tạo lại tiếp tục diễn ra.
