Nhà thiết kế Jacob Miller của Microsoft nói về quyết định tích hợp giao
diện Modern vào Windows 8
Kể từ khi những hình ảnh đầu tiên của Windows 8 lộ diện với giao diện Modern gồm nhiều ô vuông đủ màu sắc thì đã có nhiều luồng phản ứng khác nhau. Một số người tin rằng Modern (trước đây gọi là Metro) đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc sử dụng máy tính của họ, một số khác thì chấp nhận màn hình Start mới cũng như các ứng dụng Modern và xem nó như một cải tiến hấp dẫn. Để phản hồi lại những ý kiến đó, Jacob Miller, một nhà thiết kế trải nghiệm người dùng (UX) đến từ Microsoft, cũng là nhân vật trực tiếp tham gia vào việc xây dựng Windows 8, đã chia sẻ một vài góc nhìn của cá nhân anh về Modern (Metro) UI.
"Tôi muốn nói về lý do vì sao chúng tôi chọn Metro làm mặc định thay vì môi trường desktop truyền thống, và vì sau điều này tốt trong dài hạn - nhất là cho những người dùng rành máy tính... nhưng không phải theo cách bạn nghĩ", Miller viết. "Vào lúc này có lẽ bạn đang kì vọng rằng tôi sẽ nói rằng nó (Metro) được thiết kế để khai tử bàn phím, hoặc một thứ gì đó và việc cải thiện thời gian thử nghiệm, hoặc bất kỳ thứ gì để thuyết phục bạn bạn rằng Metro thật sự hữu ích. Tôi đã nói nhiều về những thứ đó trên Reddit trong quá khứ rồi, còn trong cuộc thảo luận này thì hãy ném hết bọn chúng ra ngoài cửa sổ. Trong lần này, chúng ta hãy xem như Metro thật là tệ hại đối với người dùng chuyên nghiệp (ngay cả khi bạn không tin điều đó)".
Hai nhóm người dùng
Miller tiếp tục giải thích rằng nhóm thiết kế Windows 8 đã chia người dùng hệ điều hành này làm hai nhóm khác nhau: một nhóm tạo ra nội dung, và nhóm còn lại thì tiêu thụ nội dung. Trong đó:
- Nhóm tạo ra nội dung chính là những người dùng rành rọt: họ có nhiều cửa sổ ứng dụng mở trên nhiều màn hình khác nhau, đôi khi họ còn chạy cả máy ảo và có mức độ phức tạp cao
- Nhóm tiêu thụ nội dung chính là những người dùng bình thường, những người dùng PC để lướt web, chat, sử dụng mạng xã hội, xem ảnh và những việc tương tự như thế. Họ được mô tả là những người không biết nhiều (thậm chí là không biết gì) về máy tính, những người cao tuổi, hoặc những người "chỉ muốn tìm công thức làm bánh nướng táo".
Windows 8 đã được thiết kế chủ yếu cho nhóm thứ hai: nhóm tiêu thụ nội dung. Đây cũng là ý tưởng khơi nguồn của Metro - một nền tảng "đơn giản, rõ ràng và chỉ làm một thứ duy nhất theo cách tương đối đơn giản nhất", Miller cho biết. Thực chất, anh nói Metro chính là một sự tương phản và đối nghịch với người dùng chuyên nghiệp.
Miller nói rằng trước khi có Windows 8 và Metro, hai nhóm người dùng nói trên đã từng chia sẻ một không gian chung. "Cũng giống như một bộ áo vest bạn đi thuê - một thứ dường như vừa với nhiều người. Nó không được điều chỉnh một cách chính xác, bởi bất kì sự thay đổi quá tay nào cũng khiến bộ vest này trở nên hoàn hảo với một người, nhưng lại khiến những người khác cảm thấy quá rộng hay quá chật. Bất kì tính năng nào chúng tôi muốn thêm vào Windows thì nó phải là một thứ đủ đơn giản để không làm người dùng phổ thông bị rối, nhưng cũng không quá ngu ngốc để trở nên vô dụng với người dùng chuyên nghiệp. Nhiều, rất nhiều tính năng đã bị loại bỏ bởi điều này".
Miller tiết lộ thêm rằng Microsoft cũng đã nghĩ đến việc cung cấp nhiều khu vực desktop cho người dùng (multiple desktop). Các bản Linux đã có tính năng này từ lâu, OS X cũng thế, "ngay cả OS/2 Warp còn có, nhưng Windows lại không". Nhà thiết kế này cho biết Microsoft đã từng nhiều lần cố gắng triển khai multiple desktop vào nền tảng của mình, nhưng lần nào hảng cũng nhận lại những phản hồi tiêu cực từ những người dùng thử và làm đau đầu nhóm người dùng phổ thông, vốn là một nhóm rất lớn trong số các khách hàng xài Windows - lớn hơn nhiều so với Linux và OS X.
Tính năng multiple desktop trong OS X
Và rõ ràng là như thế. Windows hiện nay chiếm một phần rất lớn trong thế giới hệ điều hành máy tính, do đó việc Microsoft quyết định bỏ một tính năng có khả năng ảnh hưởng tiêu cực đến lượng lớn người dùng là điều hoàn toàn hợp lý. Không phải là hãng không có khả năng làm multiple desktop, tính năng này chỉ là chuyện cỏn con đối với một công ty phần mềm khổng lồ đang có trong tay hàng nghìn kĩ sư tin học tài năng trên khắp thế giới, nhưng việc tích hợp và đưa nó đến người dùng mới thật sự là chuyện phức tạp hơn gấp nhiều lần.
"Chúng tôi bị bó tay, và người dùng của chúng tôi cảm thấy phiền với chiếc áo vest mà họ thuê. Vậy chúng tôi đã làm gì? Chúng tôi tách người dùng thành hai nhóm. Phổ thông và Chuyên nghiệp. Chúng tôi tạo ra hai sân chơi cho riêng họ. Tất cả người dùng phổ thông sẽ có một chỗ mới và đẹp để xem ảnh của những chú mèo - Metro. Những người dùng chuyên nghiệp thì có thể thoải mái thống trị lãnh thổ của mình - Desktop", Miller chia sẻ.
Chọn desktop làm mặc định thì không ai dùng Metro nữa
Anh tiếp tục nói thêm về việc vì sao Microsoft chọn Metro làm mặc định, và vì sao không có tùy chọn khởi động thẳng vào desktop trên Windows 8 mà phải lên Windows 8.1 mới có? Anh cho biết người dùng phổ thông "không chịu đi khám phá", và nếu hãng để việc boot vào desktop làm mặc định thì người dùng phổ thông sẽ không bao giờ chịu chuyển qua xài môi trường Metro vốn được thiết kế cho riêng họ. Họ sẽ tiếp tục sử dụng desktop như nhiều năm về trước, và như vậy Microsoft sẽ bị thất bại nặng nề trong việc đạt được mục tiêu của mình.
Giờ đây người dùng phổ thông đã bắt đầu quen hơn với giao diện Metro, hay nói như lời Miller là "vùng đất của sữa và mật ong". Đến lúc này, nhóm kĩ sư Microsoft có thể bắt đầu "chỉnh sửa" lại giao diện của hệ điều hành. Hiện hãng vẫn đang tập trung vào nhóm người dùng phổ thông là chính, nhưng những tùy chọn và tính năng hướng đến người dùng chuyên nghiệp đã dần dần xuất hiện, ví dụ như tùy chọn Boot to Desktop trong Windows 8.1 chẳng hạn. Và biết đâu đấy, trong những bản Windows sau chúng ta lại được thấy tính năng multiple desktops thì sao.
Người dùng Reddit với nickname "mindbleach" có hỏi rằng vì sao giao diện Metro cũng xuất hiện trong Windows Server 2012, trong khi rõ ràng đây là một sản phẩm 100% nhắm đến đối tượng người chuyện nghiệp, những người thậm chí còn chẳng cần đến giao diện đồ họa để làm công việc của mình. Tuy nhiên, Miller nói anh không tham gia vào quá trình phát triển Server 2012 thế nên anh chỉ đặt ra giả thuyết rằng điều đó giúp hạn chế tính phân mảnh của mã nguồn.
Lời hứa hẹn cho những bản Windows về sau
Miller cũng nhắc lại thêm vài giai đoạn tick-tock của các nền tảng mà Microsoft từng ra mắt. Tick là một bản nâng cấp lớn, và tock là bản nâng cấp nhỏ nhưng có tác dụng khắc phục rất nhiều những vấn đề của bản Windows trước đó (Intel cũng áp dụng tick-tock cho các vi xử lý của mình). Miller nói: "Windows 7 sẽ không thể tồn tại nếu không có những bài học mà chúng tôi thu được từ đống bừa bộn của Windows Vista. Windows XP cũng không tồn tại nếu không có Windows 2000. Hi vọng rằng Windows 9 sẽ góp phần củng cố thêm những gì tôi đang nói".
Tuy nhiên, Miller cũng nhấn mạnh rằng các pha tick, chính là Windows 2000, Vista, và cả Windows 8, đều không phải là những bản beta hay các phần mềm thử nghiệm cho lần ra mắt kế tiếp. Vấn đề chỉ là chúng có nhiều rắc rối hơn so với các sản phẩm của pha tock mà thôi. Điều này cũng không quá khó hiểu: pha tick thường đưa ra những cải tiến lớn và cực kì quan trọng với Windows, và những thay đổi đó ảnh hưởng đến vấn đề tương thích driver, yêu cầu hệ thống, trải nghiệm người dùng... Vista là một ví dụ, hệ thống User Account Control trong máy khó chịu đến nỗi người dùng phải tắt nó đi mặc dù nó được thiết kế để bảo vệ chính người dùng và là một bước tiến so với Windows XP. Lên đến pha tick - Windows 7 - thì UAC đã hoạt động hợp lý hơn.
Nhưng vì sao người dùng chuyên nghiệp lại bị buộc phải dùng một giao diện được tối ưu hóa cho cảm ứng? Thật không may rằng câu trả lời không đơn giản. Metro UI được thiết kế để dùng cho cả màn hình cảm ứng lẫn chuột nữa, và người dùng vẫn có thể điều hướng bằng bàn phím. Miller tin rằng Start screen mang lại nhiều khả năng cho bàn phím hơn là những gì Start Menu cũ xưa có thể làm được. Nói cách khác, anh ủng hộ việc đưa ra nhiều lựa chọn cho người dùng, vừa có Metro, vừa có môi trường desktop truyền thống. Khi bạn làm việc cả ngày mệt mỏi rồi về nhà, bạn chỉ muốn có cái gì đó đơn giản để giúp bạn giải trí, xem phim, hay chơi game cùng với bạn bè, người thân.
Dù sao đi nữa thì khi nhìn vào Windows 8, chúng ta có thể dự đoán được rằng Windows 8 sẽ là một sự thay đổi đáng hoan nghênh. Một giao diện Metro (Modern) mới được tối ưu hóa tốt hơn nữa cho người dùng phổ thông, một môi trường desktop hữu ích và mạnh mẽ hơn nữa cho người dùng chuyên nghiệp, và chấm dứt sự bức bối từ cả hai phía.
"Sự quen thuộc sẽ luôn cổ vũ cho thiết kế tốt. Ngay cả nếu một thứ gì đó tốt hơn nhiều nhưng nó lại không quen thuộc thì hóa ra nó lại trở thành một điều tồi tệ. Đó là lý do mà người ta hành xử như thể một con kỳ lân vừa bị giết chết (ý nói hành xử tiêu cực và lên án gay gắt) khi Facebook giới thiệu một thiết kế mới cho mạng xã hội của mình. Start menu của Windows 7 tốt hơn bởi vì nó quen thuộc. Chúng ta đã sử dụng kiểu thiết kế như thế trong vòng 20 năm qua. Metro thì phải mất thời gian mới trở nên thân quen với người dùng. Như tôi đã nói ở trên, đây là một chiến lược dài hạn của Microsoft. Chúng tôi biết chắc rằng người dùng phổ thông sẽ không thích nó trong thời gian đầu. Hi vọng trong vòng 5 năm tới, khi chúng tôi nhìn lại thì chúng tôi biết mình đã đưa ra một quyết định đúng".
