Tại sao thường bị đau đầu sau khi uống quá nhiều rượu, bia?
Ngoài những món ăn ngon thì rượu bia là phần không thể thiếu góp phần giúp các bữa tiệc, họp mặt,... trở nên vui vẻ hơn. Thậm chí, một số nghiên cứu đã chứng minh thường xuyên một lượng rượu vừa đủ có tác dụng tốt đối với sức khỏe con người. Nhưng nếu uống quá nhiều rượu sẽ gây ra rất nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động của con người. Tác dụng thường thấy nhất là những con đau đầu sẽ xảy ra sau khi say xỉn. Một số người còn cho rằng triệu chứng đau đầu còn phụ thuộc vào loại bia rượu. Số khác cho rằng rượu đã giết chết các tế bào não. Vậy sự thật ra sao? Bài viết này sẽ trả lời cho những câu hỏi đó.
Tại sao bị đau đầu sau khi say xỉn?
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng đau đầu sau khi say xỉn, nhưng yếu tố quan trọng nhất chính là do mất nước. Rượu là có khả năng làm cho cơ thể mất nước do nó ức chế sự hình thành vasopressin, một hormone chống bài niệu giúp cơ thể ngăn chặn việc đi tiểu nhiều lần. Đó cũng là nguyên vì sao khi uống bia rượu, chúng ta thường có xu hướng đi tiểu nhiều hơn so với bình thường. Nói cách khác, khi đó nước tiểu sẽ được sản xuất nhiều hơn và hệ quả tất nhiên là cơ thể sẽ rơi vào tình trạng mất nước. Điều này dẫn đến các phản ứng của cơ thể như đau đầu, khô miệng và đưa con người vào trạng thái hôn mê, ngủ lịm sau khi say xỉn. Theo thống kê, 250ml rượu vang sẽ khiến cơ thể đào thải ra từ 800 đến 1000ml nước. Với một phép tính cơ bản, chúng ta có thể thấy lượng chất lỏng đi ra gấp 4 lần so với đi vào cơ thể.
Một yếu tố khác cũng đóng góp vào tình trạng đau đầu sau khi xay xỉn là acetaldehyde. Một số ý kiến còn cho rằng nhân tố này còn quan trọng hơn việc mất nước dẫn tới các trạng thái sau khi say xỉn ở con người. Sau khi đi vào cơ thể, rượu sẽ được một enzyme tên là Dehydrogenase chuyển hóa thành acetaldehyde. Đây là một chất gây ung thư ở người và đã được chứng minh là có khả năng gây tổn hại đến DNA. Khi nó liên kết với các protein, tổ hợp tạo thành khiến cơ bắp phát triển bất thường và tạo nên nhiều tác dụng xấu đối với cơ thể.
Tuy cơ thể cũng có cơ chế để khắc phục điều này là chuyển hóa acetaldehyde thành acid acetic, một loại chất an toàn hơn đối với cơ thể con người. Dù vậy, có thể do cơ chế di truyền nên cơ thể của một số người không có khả năng thực hiện chuyển hóa acetaldehyde thành acid acetic. Do đó, các triệu chứng sau khi sảy xỉn của những người này sẽ nghiêm trọng và kéo dài hơn so với những người khác. Nếu họ tiếp tục lạm dụng rượu bia trong thời gian dài, hậu quả cuối cùng là có xu hướng mắc bệnh Alzheimer, các vấn đề về nội tạng, ung thư gan hoặc ung thư đường tiêu hóa trên.
Một số người dân tại Đông Á có sỡ hữu một số đột biến trong bộ mã di truyền cho phép cơ thể họ chuyển hóa rượu thành acetaldehyde một cách nhanh chóng. Tuy nhiên, điều đáng tiếc là không phải vì thế mà họ có thể trở thành tiên rượu ngàn ly không say. Nguyên nhân là cùng với đột biến trên, họ cũng có tỷ lệ rất lớn sở hữu một đột biến di truyền khác khiến các cơ quan trong cơ thể chuyển đổi acetaldehyde thành acid acetic cực kỳ chậm. Do đó, đây mới chính là những người dễ bị đau đầu ngay khi họ uống rượu bia và sẽ lâm vào tình trạng say xỉn trong thời gian dài. Cũng vì lý do này, nên những người sỡ hữu đột biến nói trên thường có khả năng uống rượu rất kém.
Loại bia rượu có là nhân tố ảnh hưởng đến việc đau đầu?
Một số người cho rằng loại bia, rượu mà họ uống có ảnh hưởng trực tiếp đến việc có đau đầu hay không? Trên thực tế, một lý do để quyết định việc cường độ đau đầu sau khi say xỉn có thể là do sự khác nhau về nồng độ của thành phần Congener có trong từng loại rượu. Đây là một hợp chất sinh học sinh ra trong quá trình lên men rượu hoặc được thêm vào trong quá trình sản xuất. Một số nghiên cứu đã chứng minh rằng đây là một trong những tác nhân độc hại cho cơ thể và dẫn tới triệu chứng đau đầu sau khi say xỉn.
Trong một nghiên cứu được thực hiện trong những năm 1970, một loại thức uống có cồn có nồng độ rượu cao nhưng hàm lượng congener thấp sẽ ít gây triệu chứng đau đầu hơn so với nững loại thức uống độ rượu thấp, hàm lượng congener cao (như brandy hay rượu vang đỏ). Một số nghiên cứu khác cũng được thực hiện gần đây đã góp phần củng cố thêm cho lập luận này. Theo đó hồi năm 2010, 95 người có khả năng uống nhiều rượu đã tham gia thử nghiệm uống 2 loại rượu là volka và bourbon.
Những tình nguyện viên cho biết rằng họ có cảm giác đau đầu nhiều hơn khi uống bourbon (hàm lượng congener cao) so với uống volka (có hàm lượng congener thấp). Thêm vào đó, các tác động khác đối với người uống ở cả 2 loại rượu là tương tự nhau (về giấc ngủ, thời gian phản ứng, hiệu suất làm việc, khả năng nhớ và mức độ tập trung sau khi tỉnh dậy). Do đó, chúng ta có thể kết luận rằng những loại đồ uống có cồn khác nhau sẽ gây ra những mức độ đau đầu khác nhau phụ thuộc vào hàm lượng thành phần congener chứa trong loại thức uống đó.
Tại sao giấc ngủ không liên tục sau khi uống rượu bia?
Nguyên nhân là do rượu đã ức chế quá trình cơ thể sản sinh ra glutamine, một loại chất kích thích tự nhiên giữ cho con người được tỉnh táo. Sau đó, khi bạn ngừng uống, cơ thể sẽ phản ứng bằng cách sản xuất ồ ạt lượng glutamine đã thiết hụt. Lượng lớn glutamine khiến bạn không thể chìm vào giấc ngủ sâu mà còn gây ra sự mệt mỏi, kích thích dạ dày và gây ra cảm giác bệnh tật. Nhà nghiên cứu Colin Wilson còn cho biết: "Rượu còn kích thích cơ thể tiết ra Acid Clhidric trong dạ dày, khiến các dây thần kinh sẽ báo đến não rằng dạ dày đang có dấu hiệu tổn thương và kết quả cuối cùng là gây ra nôn mửa."
Rượu có khả năng giết chết các tế bào thần kinh?
Trước đây, một số người có quan niệm là cơn đau đầu sau khi say xỉn là do bia rượu đã giết chết các tế bào não. Trên thực tế, các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng một khi cơ thể có thể tiêu hóa lượng rượu dung nạp vào, thì nó không đủ khả năng để tiêu diệt tế bào não của con người. Điều này đã được chứng minh bởi một nghiên cứu do bác sĩ Grethe Jensen và Bente Pakkenberg thực hiện hồi năm 1993 tại Phòng thí nghiệm nghiên cứu thần kinh học thuộc Đại học Stanford. Qua nghiên cứu tỉ mỉ những nhóm người nghiên rượu và không nghiên rượu, họ đã chứng minh rằng mật độ và số lượng té bào thần kinh giữa 2 nhóm người không có sự khác biệt rõ rệt. Tuy nhiên, rượu có những tác dụng khác lên não, cả tích cực lẫn tiêu cực.
Trên mặt tích cực, thường xuyên uống một lượng rượu vừa phải sẽ có nhiều tác dụng tốt đối với cơ thể. Một trong số đó là giúp con người hạn chế suy giảm nhận thức do tuổi tác. Theo nghiên cứu tại Đại học Sacred Heart ở Ý thì 29% những người từ 65 tuổi trở lên và không bao giờ uống rượu trong suốt cuộc đời của họ có thể bị suy giảm chức năng thần kinh. Mặt khác, chỉ có 19% những người trên 65 tuổi và có uống rượu một cách vừa phải mới mắc các vấn đề về suy giảm thần kinh.
Tuy nhiên, ảnh hưởng tiêu cực của rượu đối với cơ thể con người là khá nhiều. Dù rượu không giết chết các tế bào não nhưng nếu uống quá nhiều, khả năng giao tiếp giữa các tế bào não sẽ bị ức chế. Nguyên nhân là do rượu có thể làm các nhánh của đuôi gai bị ức chế. Về cơ bản, đây là các tế bào có nhiệm vụ đảm bảo liên kết giữa các tế bào thần kinh nên nếu bị ảnh hưởng thì sự liên kết đó cũng sẽ không còn nữa. May mắn là não người có số lượng cực kỳ lớn tế bào thần kinh và các kết nối (khoảng 100 tỷ tế bào thần kinh và 10 tỷ tế bào thần kinh đệm). Do đó, đối với một người nghiện rượu và đã có một số tế bào gai bị tổn thương, nếu họ có thể bỏ rượu thì ảnh hưởng tiêu cực lên tế bào gai cũng được giảm xuống đáng kể. Nói cách khác, nếu dừng lại kịp thời
Đáng chú ý, những người có thói quen uống rượu quá mức trong thời gian dài sẽ khiến não bộ không còn hoạt động ổn định và gây ra chứng Wernicke-Korsakoff với các đặc trưng: mơ hồ, khó di chuyển, ảo giác, mất trí nhớ, vấn đề thị lực, hôn mê thậm chí là tử vong. Nguyên nhân là do tiêu thụ rượu quá mức trong thời gian dài sẽ gây nên sự thiếu hụt Vitamin B1 do rượu đã ức chế khả năng hấp thụ Thiamin (có trường hợp còn gây ra suy dinh dưỡng do thói quen ăn uống). Điều này từ từ dẫn đến cái chết của các tế bào thần kinh - một dạng tổn thương vĩnh viễn mà cơ thể không thể phục hồi.
Dĩ nhiên là còn có nhiều tác hại khác do rượu gây ra đối với hệ thần kinh cũng như các nội quan khác của con người. Đặc biệt là đối với trẻ em và thanh thiếu niên, uống rượu quá mức có thể ức chế sự hình thành nên những tế nào não mới. Mặt khác, nghiện rượu kéo dài còn có thể gây ra những chứng bệnh nghiêm trọng như tổn thương gan,... Tóm lại, việc uống thường xuyên uống một lượng rượu, như một ly rượu vang nhỏ có thể tốt cho sức khỏe con người. Nhưng nếu uống quá nhiều, rượu không trực tiếp giết chết các tế bào não nhưng vẫn có ảnh hưởng xấu cho não bộ của người.
Tham khảo Independent (1), (2), Gizmodo, HSW, Thealantic, Brainhq, Cheerzhangover, TIF, Theguardian (1), (2), Telegraph, Theconversation, Nypost
