Cơ quan các dự án phòng thủ tiên tiến (DARPA) vốn đã nổi tiếng với nhiều công nghệ kỹ thuật cao như robot hình người, đạn tự dẫn đường cùng nhiều loại siêu vũ khí khác. Ngoài ra, cơ quan này cũng đã thực hiện chương trình mang tên TransApps nhằm phát triển thiết bị và hệ sinh thái ứng dụng phục vụ cho các nhu cầu đặc biệt trong quân đội. Nói cách khác, đây là một phương thức kết nối và chợ ứng dụng đặc biệt với các dịch vụ được thiết kế siêu bảo mật và thậm chí có thể hoạt động mà không cần thông qua kết nối mạng hoặc trong những điều kiện khắc nghiệt nhất.
Những chiếc smartphone của DARPA
Hiện nay, công tác thông tin liên lạc chủ yếu khi tác chiến thường là các thiết bị sử dụng sóng radio. Đồng thời, binh lính cũng đã quen với các công cụ hỗ trợ truyền thống như bộ đàm sóng radio, bản đồ giấy hoặc la bàn để xác định phương hướng,... Do đó, từ nhiều năm qua, các nhà nghiên cứu tại DARPA luôn muốn phát triển hệ thống smartphone và các dịch vụ đi kèm nhằm mang lại nhiều tiện ích cho việc tác chiến trên chiến trường.
Về cơ bản, phần cứng của những chiếc smartphone quân sự tương tự với các thế hệ điện thoại đang được sử dụng ngoài thị trường. Tuy nhiên, khác biệt lớn nhất chính là phương thức kết nối và những ứng dụng được thiết kế để chạy trên hệ điều hành Android đã được tùy chỉnh lại. Mục tiêu của dự án chính là xây dựng một mạng di động an toàn cho phép binh lính có thể truy cập bất cứ lúc nào từ khắp mọi nơi trên chiến trường. Điều này sẽ khắc phục được việc lệ thuộc vào mạng di động dân sự vốn không an toàn và loại bỏ được ảnh hưởng các yếu tố của nơi thực hiện tác chiến.
Theo nhóm phát triển dự án, TransApps sẽ phát triển hệ thống cho phép binh lính chỉ cần cắm smartphone vào là đã có được những kết nối cơ bản nhất. Sau đó, các ứng dụng tương ứng sẽ được thiết kế để duy trì hoạt động dù sau đó, thiết bị không còn được kết nối mạng nữa.
Giao diện ứng dụng bản đồ do chương trình TransApp phát triển đang thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh tại sự kiện marathon ở Boston
Điển hình như ứng dụng bản đồ trên smartphone dành cho quân đội phải luôn hoạt động ở bất cứ điều kiện nào. Để có thể thay thế và ưu việt hơn bản đồ giấy truyền thống, bản đồ số trên smartphone phải đảm bảo việc cung cấp địa điểm theo thời gian thực, các hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ và nhiều thông tin phức tạp khác. Nếu thực hiện được điều này, những chiếc bộ đàm radio, bảng đồ giấy,... sẽ được thay thế bằng 1 chiếc smartphone duy nhất. Đây thật sự là một cải tiến chẳng những giúp giảm số lượng trang bị nặng nề cho binh lính mà còn giúp việc tác chiến trên chiến trường trở nên linh động và chính xác hơn.
Theo Doran Michels, người dẫn đầu nhóm nghiên cứu tại DARPA, thì chương trình TransApp đã được khởi động hồi năm 2010 với tổng kinh phí là 79 triệu đô la và sẽ được thực hiện trong vòng 4 năm. Vào năm 2011, 3000 hệ thống TransApp đầu tiên đã được triển khai tại chiến trường Afghanistan và nhận được những phản hồi khá tích cực. Theo đó, hệ thống TransApp thể hiện khả năng phối hợp tốt với nhiều thiết bị quân sự khác nhau đòi hỏi kết nối mạng. Đồng thời, quân đội có thể vận dụng linh hoạt TransApp để thực hiện các nhiệm vụ khác nhau.
Hình ảnh một thiết bị di động đi kèm với chiếc bút stylus do chương trình TransApp phát triển
Trong những năm sau đó, TransApp bắt đầu được áp dụng trong công tác huấn luyện binh lính phục vụ cho công tác bảo đảm an ninh cho Tổng Thống Mỹ hoặc các sự kiện lớn bao gồm cả cuộc thi Marathon tại Boston.Theo đó, các nhân viên an ninh từ FBI cho đến lực lượng địa phương đều được hỗ trợ bởi hệ thống TransApp nhằm phối hợp hoạt động một cách hoàn hảo nhất. Trong hình ảnh ứng dụng bản đồ tại cuộc đua marathon Boston, lực lượng an ninh có thể theo dõi được toàn cảnh hoạt động của từng đơn vị, chốt kiểm soát và cung cấp các thông tin được cung cấp với độ chi tiết cao.
Theo thông tin từ DARPA, phần lớn thiết bị phần cứng đều mua lại từ các hãng công nghệ khác, sau đó sẽ được tùy chỉnh lại để biến thành phiên bản thiết bị TransApp chuyên dụng. Doran cho biết việc sử dụng các thiết bị đã có sẵn trên thị trường giúp binh lính dễ làm quen với thiết bị hơn, thay vì phải mất thời gian học cách sử dụng công cụ hoàn toàn mới. Đồng thời, các thiết bị đã được hãng phát triển hoàn thiện và đã hoạt động ổn định trong thời gian dài.
Thiết bị đeo ngang bụng được phát triển từ Samsung Note 1
Điển hình như nhóm TransApp đã dùng một chiếc Samsung Galaxy Note 1 gắn thêm bộ vỏ cho phép đeo trước bụng người lính và bổ sung thêm chiếc bút stylus kích thước lớn. Theo thông tin từ nhóm nghiên cứu, thiết bị sẽ được kết nối với nguồn cấp điện đeo sau lưng người lính và có thể hoạt động liên tục trong thời gian lên tới 1 tuần. Bên cạnh đó, tùy thuộc vào đặc trưng của nhiệm vụ và các thiết bị sẽ được phát triển dưới các hình thái khác nhau.
Các ứng dụng
Giao diện ứng dụng bản đồ thuộc dự án TransApp
Bên cạnh việc xây dựng hệ điều hành Android mang mang bản sắc riêng của DARPA và thiết kế lại ngoại hình của các thiết bị di động thì việc xây dựng một hệ sinh thái ứng dụng đi kèm nhằm phục vụ công tác trên chiến trường cũng là thử thách đầy cam go đối với các nhà nghiên cứu. Vấn đề lớn nhất chính là các lập trình viên phải đặt mình vào vai trò của người lính nhằm hiểu được họ cần gì và ở trong hoàn cảnh nào khi thực hiện nhiệm vụ.
Để phần nào hiểu được tâm lý và hoàn cảnh của binh lính trên chiến trường, các lập trình viên phải thường xuyên tổ chức các "trò chơi" mà Doran gọi là "mang phong cách Hunger Games" nhằm mô phỏng lại áp lực khi chiến đấu. Bên cạnh đó, việc theo đuổi nâng cấp các phiên bản của ứng dụng cũng phải luôn được thực hiện liên tục nhằm phục vụ cho công tác chiến đấu luôn thay đổi và phát triển.
Hình ảnh một số biểu tượng của ứng dụng trên thiết dị di động TransApp
Về hình thức bên ngoài, giao diện của hệ điều hành Android trên thiết bị TransApp không khác biệt nhiều so với phiên bản dân sự. Vẫn là các icon ứng dụng và các menu tùy chỉnh chức năng của thiết bị. Tuy nhiên, ẩn chứa bên trong máy là các ứng dụng mà có lẽ chúng ta sẽ không bao giờ có thể được sử dụng được. Ứng dụng đầu tiên phải kể đến là bản đồ, có hình thái tương tự như Google Maps hoặc các bản đồ khác nhưng hiển thị thêm nhiều thông tin bổ sung như bản kế hoạch nhiệm vụ và mô phỏng các mục tiêu cần đạt được theo thời gian thực.
Một ứng dụng khác mang tên TransHeat có nhiệm vụ ghi lại đoạn đường mà binh lính đã đi qua cho phép ở những nhiệm vụ sau, người khác có thể đánh giá được mức độ nguy hiểm hoặc an toàn để chọn hành trình thích hợp. Cùng với TransHeat còn có ứng dụng PLI, một hệ thống GPS của quân đội, cho phép có thể nhận diện được vị trí của quân đồng minh đang kiểm soát hoặc hành quân.
Giao diện ứng dụng phục vụ quân y SmartTRIAGE thuộc chương trình TransApp
Không dừng lại ở đó, danh sách ứng dụng còn được nối dài bởi ứng dụng mang tên WAM hỗ trợ binh lính tính toán được quỹ đạo bay của viên đạn dựa trên các yếu tố môi trường cũng như thông tin chi tiết về từng lại vũ khí, đạn dược. Ngoài ra còn có các ứng dụng như TripTicket hỗ trợ theo dõi số lượng thiết bị cá nhân hoặc GammaPix giúp do lường mức độ phóng xạ của môi trường. Đồng thời, một ứng dụng mang tên SmartTRIAGE có nhiệm vụ hỗ trợ nhóm quân y có thể nhanh chóng xác định và phân loại thương tích hoặc nhiều vấn đề y tế trên chiến trường.
Đặc biệt nhất là ứng dụng WhoDat mà nhóm nghiên cứu ví như "Facebook của quân đội. Ứng dụng trên cho phép binh lunh có thể nghiên cứu được thông tin về đồng đội lẫn đồng minh với đầy đủ hình ảnh và các hồ sơ khác. Theo thông tin từ nhóm phát triển, ứng dụng cho phép binh lính có thể duyệt hình ảnh, viết ghi chú, chia sẻ nội dung cho đồng đội và thậm chí là chia thành các nhóm như người tốt, kẻ xấu, bạn bè, mục tiêu cần hòa giải hoặc quân đồng minh.
Mặc dù đã bộ lộ rõ những tiến bộ và hiệu qua khi tác chiến, việc chuyển từ phương pháp truyền thống sang thiết bị di động cũng gặp phải những thách thức khi muốn có được sự chấp nhận của cộng đồng quân sự. Theo Doran thì: "Smartphone cho quân đội là một vấn đề không đơn giản. Chúng tôi vẫn chưa biết được việc truy cập và chia sẻ thông tin có ảnh hưởng thế nào đến công tác của chúng tôi. Đây có thể được ví như sự tiến hóa lên bậc cao hơn của con người."
