Mình có anh bạn thân từ thời chụp máy ảnh dùng film. Nay, anh lại đổi qua mê chụp ảnh bằng điện thoại di động. Anh chụp rất ít nhưng mê thẩm du thiết bị thì nhiều. Từ ngày người ta xôn xao chụp ảnh di động đến nay, anh đổi tới đổi lui loay hoay mãi chưa dừng lại cái nào. Cách đây 2 năm, anh mừng rỡ bỏ hết các máy khác để vác về nhà chiếc 808 PureView, anh bảo nó là đỉnh cao của "chấm". Nhưng chẳng được bao lâu, anh buồn buồn rằng Symbian không hạp thời. Rồi anh đến với Lumia 1020 đình đám, anh đến với nó như cuộc tình có duyên không nợ. Chưa thấy anh treo tấm ảnh nào lên phết búc, đã nghe anh than rằng nó chậm chạp như ông già. Làm sao anh có thể sáng tác được những khoảnh khắc tuyệt mỹ nhất, bằng thứ ánh sáng riêng của anh khi nó chậm như thế! Nokia như biết nỗi khổ ấy, giới thiệu cho anh Lumia 1520 với camera hai mươi chấm, nhét vào cái “phabulous” 6 inches, công lực yếu hơn 1020, nhưng mỏng hơn, màn hình rộng hơn, xử lý ảnh nhanh hơn. Thế nhưng, sự sung sướng của anh không kéo dài, nó to hơn bàn tay thon thả búp măng của anh. Đang khi cảm hứng đam mê chụp ảnh bằng điện thoại của anh héo mòn tàn tạ thì MicroSoft, ông chủ mới của Nokia cho ra đời Lumia 930, một cái máy dung hoà hai thái cực, nhanh nhẹn với công lực như cái phabulous kia và nhỏ nhỏ như cái ông già chậm chạp nọ.
Anh thích chí xách máy lên đường!
Bạn bè kỳ vọng một lần anh lại chụp ảnh, chụp say như say film hồi đó. Không! Việc đầu tiên anh làm là anh bấm nút Video. Anh bảo, để xem nó nhanh nhẹn mức nào, lấy nét tự động liên tục, màu sắc thay đổi liên tục, anh muốn xem độ sâu của hình ảnh, nhất là cơ chế giảm rung giảm xóc quang học OIS hoạt động có ngon không! Anh chọn hoàn cảnh khó, quay toàn cá với tôm bơi lội, qua lớp kính, ánh sáng tù mù đèn huỳnh quang.
Kẹp thấu kính mắt cá - fisheye
Có vẻ hài lòng! Anh đi từ tờ mờ sáng đến tối mịt mới về! Bạn bè ai nấy mừng thầm, hy vọng anh có lại cảm hứng sáng tác. Anh vẫn hay nói, hai thời điểm ánh sáng đẹp trong ngày, gọi là ánh sáng vàng, bình minh và hoàng hôn, dễ chụp mà cũng rất khó. Một cảm biến ảnh tốt, dãi màu dày, chuẩn mực màu sắc ngon, độ tương phản rõ ràng nhưng mềm mại với độ chuyển của ánh sáng từ vùng này qua vùng nọ, thì đó là cái camera tốt. Bằng không thì chỉ chụp "sáng mặt ăn tiền mà thôi!". Rồi, anh nói: "930 nó khá lắm với hoàn cảnh ánh sáng này!"
Đàm đạo với cụ già về Biển Đông một buổi bình minh
Một buổi hoàng hôn bên Hồ Xuân Hương
Bạn bè anh em hỏi, tại sao thích chụp ảnh bằng điện thoại, anh bảo vì nó tiện dụnng. Rồi anh lui cui hỏi cụ gô gồ rồi nói tiếp: "Một chiếc máy ảnh tốt là chiếc máy đang có trong túi của bạn!" Sự tiện dụng là "chụp mọi lúc mọi nơi", là phải thể hiện ở mọi chủ đề ảnh, không chỉ là phong cảnh hay ánh sáng vàng, và anh bắt đầu khoe ảnh đời thường. Anh nói: "Ăn nhau ở khoảnh khắc bất chợt trên đường, 930 nhanh lắm mới chụp kịp!"
Phác hoạ chân dung 10 phút
Ánh sáng chênh, ánh sáng âm, đó là thứ ánh sáng từng mê hoặc anh. Một thứ ánh sáng khó chịu. Thực chất thì camera-phone rất khó ghi hình với loại ánh sáng này. Bởi vì cảm biến ảnh điện thoại nhỏ xíu, khẩu độ ống kính toang hoác cố định, hầu như cơ cấu phần cứng phải được hỗ trợ rất nhiều bằng thuật toán phần mềm. Nhưng, với anh, anh vẫn chụp! Anh nói, "đứa nào chụp được, ít mất chi tiết vùng thừa sáng, ít suy giảm chi tiết vùng thiếu sáng, nó tốt!" Anh hùng khi gặp gian truân mới biết thực anh hùng! Ánh sáng chói thường tạo ra độ tương phản rất cao. Sự chênh lệch phản chiếu đôi khi vượt quá dung sai bắt sáng của cảm biến ảnh (dynamic range). Nếu lấy chi tiết phần sáng thì phần tối đen kịt, nếu lấy chi tiết phần tối thì phần sáng nhạt trắng. Rồi anh cười, "với thứ ánh sáng này, 930 nó khá y như thằng anh nó 1520, nhưng vẫn thua 1020 nhé!"
Phải trầm ngâm rất lâu, anh mới nói về cái tư duy trắng đen của anh. Đối với nhiều người, màu sắc chỉ đơn thuần là một thành phần ngẫu nhiên của cảnh trí tự nhiên, và nổi bật theo cách đặc biệt nào đó khi nó mang một màu rực rỡ nào đó. Khi đó, họ tước bỏ vai trò chủ đạo của màu sắc, cái nổi bật trong hình ảnh chỉ là cảnh diễn ra lúc bấm máy. Và, một bức ảnh như thế không khác gì một bức ảnh trắng đen. Thế nhưng, ảnh trắng đen rất cần một sự tương phản của ánh sáng, những mảng tối sáng có gây được ấn tượng là nhờ sự tương phản đó. Hình ảnh phải cần một lượng màu đủ, độ chuyển màu tốt thì ảnh trắng đen mới tốt. Vả lại, nếu ảnh màu có khuynh hướng "làm đẹp" cho vạn vật, kể cả sự cùng khổ của đời thường, thì ảnh trắng đen chọc thủng lớp hào nhoáng bên ngoài tạo cảm giác thu hút người xem hơn. Điều đó, không chỉ đòi hỏi tư duy sắc độ của người chụp, mà thiết bị cũng phải đủ khả năng thể hiện sự tương phản gay gắt mà vẫn đủ chi tiết này. Anh ấy lại chụp thử chủ đề ảnh này, một vòng con phố, rồi anh nói: "Lumia 930 thể hiện tốt điều đó."
Anh lại lọ mọ hiệu chỉnh chế độ thể hiện màu bằng thanh chỉnh White Balance của 930. Với anh, nhiếp ảnh, tính chất cảm xúc của màu sắc quan trọng hơn tính chất vật lý của chúng. Mọi màu đều được hợp thành từ ba yếu tố: sắc (hue), độ sáng (brillance) và độ tươi (saturation) với sắc (hue) chính là những gì ngôn ngữ người ta dùng để mô tả về màu đỏ, xanh, cam, ...v.v... Độ sáng là mức độ phản quang mạnh hay yếu khiến cho màu sậm hoặc nhạt. Độ tươi (saturation) chính là độ tinh khiết của màu, nó sẽ suy giảm nếu bị pha lẫn tạp màu. Và, anh nói: "Lumia 930 nếu chụp full-auto sự hài hoà phối màu khá dễ chịu, thú vị, dẫu màu xanh da trời có phần hơi mãnh liệt, đôi khi sắc xanh chiếm ưu thế chủ lực; nhưng, nếu tinh chỉnh WB 1 chút, sự cân bằng sẽ tốt hơn tuỳ theo cảm xúc cân bằng chế độ WB mà chiếc điện thoại này cho phép, trong khi nhiều loại khác thì không."
3 lớp màu thiệt hay
Sắc xanh có phần hơi mạnh
Giới hạn lớn nhất của chụp ảnh bằng điện thoại là cảm biến ảnh của nó nhỏ xíu, kém hiệu quả ở hoàn cảnh ánh sáng yếu, nhưng lại cho trường ảnh lớn hơn và khả năng canh nét ở cự ly gần hơn dòng máy ảnh số lớn. Lợi thế đó được dùng để chụp các vật thể ở cự ly gần của thế giới macro/close-up. Chỉ cần canh nét gần nhất mà máy cho phép hoặc chụp qua một chiếc kính lúp thì ta có thể tiến gần hơn cự ly canh nét cho phép và vật thể được khuếch đại nhiều lần. Điều bất lợi là hình ảnh không được rõ nét ở rìa khung hình, khẩu độ ống kính điện thoại không thay đổi được, nên trường ảnh rất mỏng. Và, anh nói: "Lumia 930 cũng chơi hoa hoè côn trùng được đấy!"
Xem 2 tấm sau để thấy bokeh
Hậu kỳ ư? Với anh, nhiếp ảnh đã có sự thay đổi với sự tiện dụng nhanh chóng "mọi lúc mọi nơi" của điện thoại. Một cái App xử lý ảnh tốt là cần thiết. Nhưng ngoài việc nó có thể hiệu chỉnh màu sắc, gia giảm sắc độ, sự tương phản, cắt gọt khung... thì nó cũng phải giữ được chất lượng ảnh, dung lượng ảnh đủ để dùng. Anh chọn App Adobe Photoshop Express cho Lumia 930.
Nhưng, có App tốt chưa hẳn có kết quả ảnh tốt, nếu sản phẩm ảnh chụp từ điện thoại thiếu dải màu cần thiết để hiệu chỉnh (dynamic range). Đây là sự kém cỏi của nhiều Camera Phone đang có mặt trên thị trường. Hoặc, bức ảnh đã được "xào nấu" bằng thuật toán ngay sau khi chụp trên điện thoại rồi, thì App có tốt cũng chỉ là hâm lại cho món ăn nóng thôi, chất lượng sản phẩm sau đó không những không tốt hơn mà "nát vỡ" hơn.
Rồi, anh nói: "Ảnh từ Lumia nói chung, 930 nói riêng, cái máy nó không làm hết phần cân chỉnh đó, nó dành phần nhiều cho người dùng. Ngoài việc cho phép cân chỉnh các thông số cơ bản của nhiếp ảnh (WB, ISO, khoảng cách canh nét, tốc độ màn trập, tăng giảm thời sáng EV...) thì dạng ảnh thô là cần thiết cho người muốn thể hiện ảnh theo ý đồ."
Một chút so sánh có phần khô khan, nhưng cần: Hiện tại, chúng ta có các dòng chụp ảnh mạnh mẽ được người dùng chụp ảnh ưa chuộng là 808 PureView và 3 dòng Lumia 1020, 1520, 930. Y chang Lumia 1520, Lumia 930 có camera 20 Mpx trên kích thước cảm biến ảnh là 1/2.5-inch. Lumia Nokia 1020 có cảm biến ảnh lớn hơn các điện thoại đối thủ cạnh tranh khoảng 4 lần, nhưng nó nhỏ hơn cảm biến ảnh của 808 PureView (Chiếc điện thoại có camera 41 Mpx chạy trên nền Symbian cách đây 2 năm của Nokia). Trong khi kích thước cảm biến ảnh của 808 là 1/1.2 inch thì 1020 là 1/1.5 inch. Tức là cảm biến ảnh của Lumia 1020 lớn hơn cảm biến Lumia 930 67.5%. Và, điều thú vị là kích thước cảm biến ảnh của Lumia 930 và Lumia 1520 tương đương 1/2 kích thước cảm biến của PureView 808 và lượng mega-pixel của Lumia 930 trên kích thước 1/2.5” (20 MP) bằng 1/2 của 808 là 1/1.2” (41MP). Nhưng, kích thước vật lý mỗi điểm ảnh trên Lumia 930 bằng Lumia 1020 là 1.12μm so với 1.344μm trên 808. Về mặt vật lý, cảm biến lớn hơn (thu nhận nhiều ánh sáng hơn), chắc chắn khả năng đón nhận ánh sáng trên mỗi điểm ảnh và trên toàn bề mặt cảm biến ảnh của Lumia 930 và Lumia 1520 kém hơn 1020 và 1020 kém hơn 808.
Độ mở ống kính của Lumia 930 và 1520 là F/2.4 trong khi của 1020 là F/2.2. Độ mở ống kính lớn hơn (độ mở cố định của các dòng điện thoại), ở cùng ISO, tốc độ màn trập sẽ nhanh hơn trong cùng hoàn cảnh ánh sáng. Khi tốc độ màn trập nhanh, giúp ở nhiều tình huống bắt dính chủ thể dịch chuyển hoặc ánh sáng yếu, hoặc chỉ cần ISO thấp hơn, tức là khả năng ảnh bị nhiễu hạt giảm thiểu hơn. Phân tích về mặt vật lý, Lumia 1020 vẫn mạnh mẽ hơn hai dòng sau Lumia 1520 và 930.
Và, nội công của sức mạnh phần cứng ấy mạnh yếu thể hiện rõ khi chụp ảnh trời tối hoặc thiếu sáng trầm trọng. Lumia 930 không mạnh với các hoàn cảnh ánh sáng này. Hiện tượng nhiễu hạt và mất chi tiết xuất hiện thấy rõ. Và, anh chỉ có thể chụp chậm một chút để tạo hiệu ứng thích mắt bù lại.
Kết thúc một ngày lông nhông "thẩm du" thiết bị, trước khi lên tàu, anh chia sẻ: "Người ta đã quen tiêu hoá những ý tưởng "gia công hàng loạt" những cảm xúc bị "đóng hộp" được các giới truyền thông "dọn sẵn", những trào lưu hiệu ứng của thói quen và tự tin với những bảo đảm đó. Anh chụp bằng cái gì mặc kệ anh! Anh chụp thế nào mặc kệ! Nhưng, anh đừng bỏ quyền độc tôn của bản thân, nói điều mình muốn nói bằng góc chụp và hình ảnh của anh, say mê, cảm thông với người đời và đời người, bao dung với cuộc sống!"
Sự tiện dụng của điện thoại là thế! Chụp mọi chủ đề cuộc sống. Thiên nhiên vạn vật phong cảnh, cuộc sống con người, hoa hoè cận cảnh.... Rồi, mọi người nhìn thấy anh bắt đầu có cảm hứng với Lumia 930. Dẫu không biết máu "thẩm du thiết bị" của anh sẽ đi cùng năm tháng với nó được bao lâu! Chắc anh vẫn hy vọng sự phát triển hoàn hảo hơn từ các hãng cho sản phẩm tiếp theo. Nhưng cứ xin chúc mừng anh bạn già đã có nhiều cảm xúc ảnh ngay lúc này với Lumia 930!
Ps: Nhân vật trong bài được hư cấu từ cảm hứng có thật, để bài viết nhẹ nhàng vui vẻ. Những nhận định về Lumia 930 là đúng theo đánh giá chủ quan của người viết!
Phác hoạ chân dung 10 phút
