Google thường thích tung ra một sản phẩm nào đó vào ngày Cá tháng 4 như bản đồ dạng 8-bit hay YouTube DVD... nhưng trước đó khá lâu vào năm 2004, một dịch vụ mà sau này đã trở thành phổ biến trên thế giới đã được Google khai sinh vào đúng ngày đầu tiên của tháng 4, đó chính là Gmail. Nó là dịch vụ email hoàn toàn miễn phí và đơn giản của Google, nó giúp định nghĩa lại email, đặc biệt là trên nền web. Đơn giản, dễ dùng, tiện dụng và hiệu quả là những gì mà người ta nói về Gmail, một trong những dịch vụ rất quan trọng và tạo tên tuổi cho Google từ những ngày đầu.
Gmail đi vào hoạt động từ 1/4/2004, tính tới nay đã tròn 10 năm, trên nhiều nền tảng và thiết bị. Ở thời điểm ban đầu, nó chỉ là một dịch vụ email nền web và giới hạn người dùng (được mời sử dụng), khiến nhiều người cảm thấy háo hức khi phải chờ đợi được mời để dùng thử Gmail với địa chỉ email: gmail.com. Google đã không làm người dùng thất vọng vì sự chờ đợi bởi một khi dùng Gmail nền web, họ thấy rằng nó thực sự đáng giá bởi hộp thư đến không có thư rác, công cụ tìm kiếm tích hợp và đặc biệt là dung lượng lưu trữ lớn.
Email nền web hay webmail đã có nhiều sản phẩm nhưng tất cả tỏ ra kém hiệu quả khi so sánh với Gmail. Hầu hết hộp thư đến của webmail khá chậm chạp và nặng nề, rối rắm với các nút chức năng, thậm chí có cả thư rác. Nhưng Gmail đã thay đổi tất cả ở tốc độ và giao diện bắt mắt. Dung lượng cung cấp lớn giúp người dùng không phải bận tâm tới việc xóa email. Thực chất Gmail không có tùy chọn xóa thư (Delete) và người dùng cũng không cần tới nó vì hộp thư đến gần như là không có thư rác.
Giao diện Gmail năm 2004
Không chỉ vậy, Gmail còn là sản phẩm nền web hiếm hoi khi đó được xây dựng với Ajax, một công nghệ để phát triển trang web có nhiều điểm mạnh. Ajax không yêu cầu plug-in và cho phép cập nhật nội dung một trang web mà không phải tải lại toàn bộ trang. Không có Ajax, người dùng khi bấm vào một liên kết (link) hoặc nút nào đó trên trang web thì toàn bộ trang sẽ tải lại để cho ra kết quả nhưng với Ajax, các thành phần sẽ xuất hiện hoặc biến mất trên trang web mà không cần phải tải lại toàn bộ trang. Google đã tận dụng lợi thế của Ajax để ứng dụng nó vào Gmail trên nền web. Thư mới đến, cửa sổ chat hiện lên... tất cả đều không cần phải tải lại trang web. Đó cũng là mong ước của chúng ta: trang web sẽ giống như ứng dụng.
Gmail trở thành dịch vụ mở với tất cả người dùng (không cần mời để sử dụng) vào năm 2007, khi đó lượng người dùng tăng tới mức không ngờ, hàng chục triệu. Ngày nay con số đó là nửa tỉ người dùng. Gmail bây giờ cũng dành cho nhiều nền tảng chứ không gói gọn là dịch vụ cho web, nó được tích hợp thêm trình quản lý danh bạ hay khả năng chat văn bản, video hay thậm chí SMS. Google đã thành công trong việc xây dựng bộ công cụ văn phòng hoàn chỉnh chạy trên trình duyệt web với Gmail là trung tâm. Gmail còn giúp phổ biến một ý tưởng lớn và quan trọng hiện nay đó chính là dịch vụ nền đám mây.
Ý tưởng lưu dữ liệu trên mây (máy chủ) và truy cập thông qua Internet đã có từ lâu nhưng Gmail đã giúp mang những ý tưởng chính của điện toán đám mây lên các sản phẩm tiêu dùng hoạt động trên nền web. Việc bạn có thể dùng Gmail ở nơi làm việc rồi về nhà, mở một thiết bị khác và truy cập vào Gmail với giao diện và tính năng hoàn toàn giống nhau là một điều tuyệt vời. Không cần tới phần mềm nào cài thêm. Người dùng không phải lo lắng về dung lượng lưu trữ. Và Gmail đơn giản để sử dụng, người dùng chỉ cần nhập mật khẩu để truy cập vào hộp thư đến.
